Kur diskutojmë për sakrificën e djalit të Profetit Ibrahim (a.s), miqtë e mi këmbëngulin që djali i sakrifikuar pothuajse ishte Hazret Ismaili (ose Ismaili) – djali i madh i Ibrahimit (a.s.) nga Hagari – jo Isaku, djali më i vogël nga Sara. Prandaj, u habita kur lexova për këtë në Kuran. Kur ua tregoj miqve të mi edhe ata habiten. Në Shenja 3 e Ibrahimit e pashë këtë ngjarje të rëndësishme dhe fragmenti është cituar i plotë këtu. Pra, çfarë thotë? Ajeti specifik përsëritet sërish.
Kur fëmija u rrit aq sa ta ndihmonte në punë, Ibrahimi i tha: “O djali im, kam parë ëndërr se duhet të të flijoj. Çfarë mendon ti?” – I biri i tha: “O ati im, vepro ashtu siç je urdhëruar! Dashtë Allahu, unë do të jem i durueshëm!” (As-Saffat 37:102)
Emri i djalit nuk përmendet në këtë fragment për sakrificën e djalit të Ibrahimit (a.s.). Në një situatë të tillë është mirë të bëni një kërkim dhe studim më të plotë. Nëse kërkoni në të gjithë Kuranin se kur përmendet profeti Ismail (ose Ismail), do të shihni se emri i tij shfaqet 12 herë.
- Dy nga këto herë ai është i vetmi i quajtur së bashku me Ibrahimin të atin (2:125, 2:127).
- Pesë nga këto herë ai përmendet me Ibrahimin dhe me vëllanë e tij Is’hakun (3:84, 4,163, 2:133, 2:136, 2:140).
- Pesë pasazhet e mbetura e përmendin atë pa babanë e tij Ibrahimin, por në një listë me profetët e tjerë (6:86, 14:39, 19:54, 21:85, 38:48).
Në dy kohët që ai përmendet vetëm me babanë e tij Ibrahimin (a.s.) mund të shihni se bëhet fjalë për ngjarje të tjera në namaz – jo për kurban.
Kujtoni kur Ne e bëmë Qabenë vend grumbullimi dhe sigurie për njerëzit, duke thënë “Bëjeni vendin e Ibrahimit si vend faljeje!” Ne i urdhëruam Ibrahimin dhe Ismailin: “Pastrojeni Shtëpinë Time (Qabenë) për ata që e vizitojnë, që rrinë aty për adhurim dhe që falen duke u përkulur dhe përulur”. (Lopa:125)
Kur Ibrahimi dhe Ismaili ngritën themelet e Qabes, u lutën: “O Zoti ynë! Pranoje prej nesh (këtë vepër)! Me të vërtetë, Ti je Ai që dëgjon dhe di gjithçka! (Lopa: 127)
Kur’ani Famëlartë asnjëherë specifikon se ishte Ismaili që u sprovua me flijim, vetëm thotë ‘biri’. Pra, pse besohet se ishte Ismaili ai që u ofrua?
Komenti i flijimit të djalit të Ibrahimit
Jusuf Aliu (përkthimi i të cilit i Kur’anit është ai që po përdor) është një komentues i respektuar i Kur’anit si dhe një përkthyes. Komenti i tij është i disponueshëm në http://al-quran.info
Komenti i pasazhit të kurbanit ka dy shënimet e mëposhtme mbi djalin që flijohet.
4071 Kjo ishte në tokën pjellore të Sirisë dhe Palestinës. Djali i lindur kështu ishte, sipas traditë myslimane, djali i parëlindur i Abrahamit, pra Ismaili. Vetë emri është nga rrënja Sami’a, për të dëgjuar, sepse Zoti e kishte dëgjuar lutjen e Abrahamit (vargu 100). Mosha e Abrahamit kur lindi Ismaili ishte 86 vjeç (Zan. 16:16).
Arsyeja e vetme e Jusuf Aliut këtu është ‘tradita muslimane’.
4076 Versioni ynë mund të krahasohet me versionin judeo-krishterë të Testamentit të Vjetër të tanishëm. Tradita hebraike, për të lavdëruar degën më të re të familjes, me prejardhje nga Isaku, paraardhësi i hebrenjve, si kundër degës së vjetër, pasardhës nga Ismaili, paraardhësi i arabëve, ia referon këtë sakrificë Isakut (Zan. 22:1-18). Tani Isaku lindi kur Abrahami ishte 100 vjeç (Zan. 21:5), ndërsa Ismaili lindi nga Abrahami kur Abrahami ishte 86 vjeç (Zan. 16:16). Prandaj Ismaili ishte 14 vjet më i madh se Isaku. Gjatë 14 viteve të tij të para, Ismaili ishte djali i vetëm i Abrahamit; Isaku në asnjë moment nuk ishte djali i vetëm i Abrahamit. Megjithatë, duke folur për flijimin, Dhiata e Vjetër thotë (Zan. 22:2): ‘Dhe Ai tha: Merre tani djalin tënd, djalin tënd të vetëm Isak, që e do, dhe ço në tokën e Moriahut dhe ofro atë atje për një olokaust…”
Në këtë fusnotë ai argumenton se meqenëse Taurati thotë ‘merr djalin tënd, tëndin është vetëm djali… (Zanafilla 22:2) dhe Ismaeli ishte 14 vjet më i madh, prandaj vetëm Ismaeli mund të flijohej si ‘bir i vetëm’. Por ai harron se vetëm më parë, në Zanafilla 21, Ibrahimi (PBUH) i kishte larguar Ismailin dhe Hagarin. Kështu, në Zanafilla 22 Isaku është në të vërtetë ‘djali i tij i vetëm’ që kur Ismaeli ishte dëbuar. Shihni më shumë detaje për këtë këtu.
I biri i Ibrahimit sakrifikoi: Dëshmia e Tevratit
Pra, Kur’ani nuk specifikon se cilin bir, por Teurati është shumë i qartë. Ju mund të shihni se Taurati në Zanafilla 22 përmend Isakun me emër gjashtë herë të ndryshme (në 22:2, 3, 6, 7 (2 herë), 9).
Tevrati i mbështetur nga Profeti Muhamed (a.s.)
Se Tevrati siç e kemi sot është mbështetur nga Profeti Muhamed (a.s.) është shumë e qartë nga hadithet. Postimi im për këtë përmend disa hadithe, njëri prej të cilëve thotë se
Transmetohet nga Abdullah Ibn Omeri: ..Një grup çifutësh erdhën dhe e ftuan të Dërguarin e Allahut (a.s.) në Kuf. … Ata thanë: ‘Ebul Kasim, një nga burrat tanë ka kryer kurvëri me një grua; prandaj gjyko mbi ta’. Ata vendosën një jastëk për të Dërguarin e Allahut (a.s.) i cili u ul mbi të dhe tha: “Sillni Tevratin”. Më pas u soll. Pastaj ai e tërhoqi jastëkun nga poshtë tij dhe vendosi Tevratin mbi të duke thënë:Unë besova në ty dhe në Atë që të shpalli ty.Sunen Ebu Davud Libri 38, nr. 4434:
Tevrati i mbështetur nga Profeti Isa el Masih (a.s.)
Profeti Isa el-Masih (a.s.) gjithashtu pohoi Teuratin siç e pamë këtu. Një mësim prej tij në atë artikull thotë këtë
18 Sepse në të vërtetë ju them: Deri sa qielli dhe toka, të kalojnë asnjë jotë a asnjë pikë e ligjit nuk do të kalojnë, para se të plotësohet gjithçka. 19 Ai, pra, që do të shkelë një nga këto urdhërime më të vogla, dhe do t’u ketë mësuar kështu njerëzve, do të quhet më i vogli në mbretërinë e qiejve; kurse ai që do t’i vërë në praktikë dhe do t’ua mësojë të tjerëve, do të quhet i madh në mbretërinë e qiejve. (Mateu 5:18-19)
Paralajmërim: Kurrë traditë mbi Taurat
Nuk do të ishte e mençur të hidhej poshtë Teurati i Musait për hir të ndonjë tradite. Në fakt, Profeti Isa al-Masih (a.s.) i kritikoi udhëheqësit fetarë të kohës së tij pikërisht sepse ata i vendosën ‘traditat’ e tyre përpara ligjit, siç e shohim këtu:
Por ai u përgjigj dhe u tha atyre: “Dhe ju përse shkelni urdhërimin e Perëndisë për shkak të traditës suaj? Perëndia, në fakt, ka urdhëruar kështu: “Ndero atin dhe nënën”; dhe: “Ai që e mallkon të atin ose të ëmën të dënohet me vdekje”. Kurse ju thoni: “Kushdo që i thotë atit ose nënës: “Gjithçka me të cilën mund të të mbaja i është ofruar Perëndisë,” ai nuk është më i detyruar të nderojë atin e vet dhe nënën e vet. Kështu ju keni prapësuar urdhërimin e Perëndisë për shkak të traditës suaj. Hipokritë,… (Mateu 15:3-7)
Paralajmërimi i profetit për të mos anulluar kurrë Mesazhin për hir të ‘traditës’ është shumë i qartë.
Dëshmia e Tauratit të Sotëm mbështetur nga Rrotullat e Detit të Vdekur
Diagrami i mëposhtëm tregon se dorëshkrimet më të hershme të Tauratit, Rrotullat e Detit të Vdekur, datojnë në vitin 200 para Krishtit (më shumë për këtë këtu). Kjo do të thotë se Tevrati të cilit i referoheshin Profeti Muhamed (a.s.) dhe Profeti Isa el Masih (PBUH) është saktësisht i njëjtë me atë që përdoret sot. Duke u kthyer pas në atë që kanë shpallur Profetët na e qartëson këtë pyetje për ne.
Kopjet e dorëshkrimeve të Tauratit përmes kohës