Çfarë thotë Bibla për mjedisin dhe përgjegjësinë tonë ndaj tij? Shumë mendojnë se Bibla merret vetëm me moralin etik (dmth., mos gënjeni, mashtroni ose vidhni). Ose ndoshta ka të bëjë vetëm me një jetë të përtejme në parajsë . Por marrëdhënia midis njerëzimit, tokës dhe jetës në të, së bashku me përgjegjësitë tona janë paraqitur pikërisht në faqen e parë të Biblës.
Bibla thotë se Perëndia e krijoi njerëzimin sipas shëmbëlltyrës së Tij . Në të njëjtën kohë Ai i dha njerëzimit edhe përgjegjësinë e tij të parë. Siç e shënon Bibla:
26 Atëherë Perëndia tha: “Ta bëjmë njeriun sipas shëmbëlltyrës sonë, në ngjashmërinë tonë, që të sundojnë mbi peshqit në det dhe zogjtë e qiellit, mbi bagëtinë dhe mbi të gjitha kafshët e egra, [a]e mbi të gjitha krijesat që lëvizin përgjatë tokës.”27 Kështu Perëndia i krijoi njerëzit sipas shëmbëlltyrës së tij, i krijoi sipas shëmbëlltyrës së Perëndisë;mashkull dhe femër i krijoi.28 Perëndia i bekoi dhe u tha: “Të jeni të frytshëm dhe të shumoheni;mbushe tokën dhe nënshtroje atë.Sundoni mbi peshqit në det dhe mbi zogjtë në qiell dhe mbi çdo krijesë të gjallë që lëviz mbi tokë.”
Zanafilla 1:26-28
Zoti ruan pronësinë
Disa i kanë keqkuptuar urdhrat ‘nënshtroj’ dhe ‘sundoj’ për të nënkuptuar se Perëndia ia dha botën njerëzimit për të bërë si të duam me të. Kështu, ne jemi të lirë të ‘sundojmë’ mbi tokën dhe ekosistemet e saj sipas çdo teke dhe fantazie tonë. Në këtë mënyrë të menduari, Perëndia i lau duart nga krijimi i Tij që në fillim. Pastaj Ai na dha të bëjmë si të duam.
Megjithatë, Bibla kurrë nuk thotë se njerëzimi tani ‘zotëron’ botën për të bërë me të si të duan. Shumë herë në Bibël Perëndia pohon pronësinë e tij të vazhdueshme mbi botën. Shqyrtoni atë që tha Perëndia nëpërmjet Moisiut rreth vitit 1500 pes
5 Tani nëse më bindeni plotësisht dhe mbani besëlidhjen time, atëherë do të jeni pasuria ime e çmuar nga të gjitha kombet.Edhe pse e gjithë toka është e imja.
Eksodi 19:5
Dhe nëpërmjet Davidit rreth 1000 pes
10 Sepse çdo kafshë e pyllit është e imja, dhe bagëtia mbi një mijë kodra.
Psalmi 50:10-11
11 Unë njoh çdo zog në mal dhe insektet në fusha janë të miat.
Vetë Jezusi mësoi se Perëndia ruan një interes aktiv dhe njohuri të hollësishme për gjendjen e kafshëve në këtë botë. Ndërsa ai mësoi:
29 A nuk shiten vallë dy harabela për një denar? Megjithatë asnjë prej tyre nuk do të bjerë përtokë jashtë kujdesit të Atit tuaj.
Mateu 10:29
Ne jemi Menaxher
Mënyra më e saktë për të kuptuar rolet që i janë dhënë njerëzimit është të mendojmë për ne si ‘menaxherë’. Jezusi e përdori këtë figurë shumë herë në mësimet e tij për të përshkruar marrëdhënien midis Perëndisë dhe njerëzve. Këtu është një shembull,
16 Jezui u tha dishepujve: «Ishte një njeri i pasur, administratori i të cilit u akuzua për shpërdorim të pasurisë së tij. 2 Atëherë ai e thirri dhe e pyeti: “Çfarë është kjo që dëgjoj për ty?”.Jepni një llogari për menaxhimin tuaj, sepse nuk mund të jeni më menaxher.’
‘Lluka 16:1-2
Në këtë shëmbëlltyrë Zoti është ‘njeriu i pasur’ – pronari i gjithçkaje – dhe ne jemi menaxherët. Në një moment do të vlerësohemi se si e kemi menaxhuar atë që Ai zotëron. Jezusi e përdor vazhdimisht këtë marrëdhënie në shumë prej mësimeve të tij.
Në këtë mënyrë të menduari ne jemi si menaxherët e fondeve pensionale. Ata nuk zotërojnë fondet e pensioneve – njerëzit që paguajnë në pensionet e tyre janë pronarë. Menaxherëve të fondeve u është deleguar autoriteti për të investuar dhe menaxhuar fondin e pensioneve në dobi të pensionistëve. Nëse ata janë të paaftë, dembelë ose bëjnë një punë të keqe, pronarët do t’i zëvendësojnë me të tjerë.
Pra, Zoti mbetet ‘pronari’ i krijimit dhe na ka deleguar autoritetin dhe përgjegjësinë për ta menaxhuar atë siç duhet. Prandaj do të ishte e kujdesshme të dinim se cilat janë qëllimet dhe interesat e Tij në lidhje me krijimin. Ne mund ta mësojmë këtë duke vëzhguar disa nga urdhërimet e Tij.
Zemra e Zotit për Krijimin e Tij u zbulua nëpërmjet urdhrave të Tij
Pas Pashkës dhe dhënies së Dhjetë Urdhërimeve , Moisiu mori udhëzime të mëtejshme të hollësishme se si kombi i sapolindur izraelit duhet të vendoset në Tokën e Premtuar. Merrni parasysh udhëzimet që u japin dukshmëri vlerave në zemrën e Perëndisë në lidhje me mjedisin.
25 Zoti i tha Moisiut në malin Sinai: 2 “Folu bijve të Izraelit dhe u thuaj atyre: “Kur të hyni në vendin që do t’ju jap, vetë vendi duhet të kremtojë një të shtunë për Zotin. 3 Për gjashtë vjet mbillni arat tuaja, për gjashtë vjet krasitni vreshtat tuaja dhe mblidhni të korrat e tyre. 4 Por në vitin e shtatë vendi do të ketë një vit pushimi sabati, një të shtunë për Zotin. Mos mbillni arat tuaja dhe mos krasitni vreshtat tuaja.
Levitiku 25:1-4
i ëmbël i tokës së paprekur , CC BY-SA 3.0 , nëpërmjet Wikimedia Commons
Unik midis të gjitha kombeve të tjera dhe praktikave të tyre në atë kohë (3500 vjet më parë) dhe madje ndryshe nga sa praktikohet zakonisht sot, kjo komandë siguronte që toka të mbetej e papunuar çdo të shtatën vit. Kështu, toka mund të kishte një ‘pushim’ të rregullt, periodik. Gjatë këtij pushimi, lëndët ushqyese që ishin varfëruar nga bujqësia e rëndë mund të plotësoheshin. Ky urdhër tregon se Zoti vlerëson qëndrueshmërinë mjedisore afatgjatë mbi nxjerrjen afatshkurtër. Ne mund ta shtrijmë këtë parim në burimet mjedisore si rezervat e peshkut. Kufizoni ose limitoni sezonalisht peshkimin ose ndaloni peshkimin derisa stoqet e mbipeshkuara të rikuperohen. Kjo komandë zbatohet si një parim i zgjeruar për të gjitha aktivitetet që varfërojnë burimet tona natyrore, qoftë uji, kafshët e egra, rezervat e peshkut apo pyjet.
Ky udhëzues duket i dobishëm për mjedisin. Por me siguri po pyesni veten se si do të hanin izraelitët vitin që nuk e mbollën. Këta ishin njerëz njësoj si ne dhe ata gjithashtu bënë këtë pyetje. Bibla shënon shkëmbimin:
18 Ndiq dekretet e mia dhe ki kujdes që t’u bindesh ligjeve të mia dhe do të jetosh i sigurt në vend. 19 Atëherë toka do të japë frytin e saj, dhe ju do të hani të ngopeni dhe do të jetoni të sigurt. 20 Ju mund të pyesni: “Çfarë do të hamë në vitin e shtatë, nëse nuk mbjellim ose korrim të korrat tona?” 21 Unë do t’ju dërgoj një bekim të tillë në vitin e gjashtë, sa që toka të jetë e mjaftueshme për tre vjet. 22 Ndërsa mbillni vitin e tetë, do të hani nga prodhimi i vjetër dhe do të vazhdoni të hani deri sa të vijë korrja e vitit të nëntë.
Levitiku 25:18-22
Shqetësimi për mirëqenien e kafshëve
4 Mos i mbyll surrat një kau ndërsa është duke shkelur grurin.
Ligji i Përtërirë 25:4
Izraelitët duhej t’i trajtonin mirë kafshët e barrës. Ata nuk duhet t’i ndalojnë kafshët e tyre që të shkelin drithin (kështu që do të shihej) nga shijimi i disa nga frytet e përpjekjeve dhe punës së tyre.
11 Dhe a nuk duhet të shqetësohem për qytetin e madh të Ninevisë, në të cilin ka më shumë se njëqind e njëzet mijë njerëz që nuk mund të dallojnë dorën e djathtë nga e majta, dhe gjithashtu shumë kafshë?
Jona 4:11
Kjo vjen nga libri i njohur i Jonait. Në këtë libër, një krijesë gjigante detare e kishte gëlltitur Jonain përpara se ai t’i bindej thirrjes së tij për t’u predikuar pendimin qytetarëve të ligj të Ninevisë. I zemëruar me Perëndinë që ata ishin penduar nga predikimi i tij dhe kështu e kishin shmangur gjykimin e Tij, Jona u ankua me hidhërim te Perëndia. Citimi i mësipërm ishte përgjigja e Zotit ndaj ankesës së tij. Përveç zbulimit të shqetësimit të Perëndisë për njerëzit e Ninevisë, Ai zbulon gjithashtu shqetësimin e Tij për kafshët. Perëndia ishte i kënaqur që kafshët u kursyen sepse njerëzit e Ninevisë u penduan.
Gjykim për ata që dëmtojnë tokën
Libri i Zbulesës, libri i fundit i Biblës ofron vizione për të ardhmen e botës sonë. Tema e përhapur e së ardhmes që parashikon përqendrohet në gjykimin e ardhshëm. Gjykimi i ardhshëm shkaktohet për një sërë arsyesh, duke përfshirë:
18 Kombet u zemëruan dhe zemërimi yt erdhi. Ka ardhur koha për të gjykuar të vdekurit dhe për të shpërblyer shërbëtorët e tu, profetëtdhe popullin tënd që nderojnë emrin tënd, të mëdhenj e të vegjël, dhe për të shkatërruar ata që shkatërrojnë tokën.”
Zbulesa 11:18
Me fjalë të tjera, Bibla parashikon se njerëzimi, në vend që të menaxhojë tokën dhe ekosistemet e saj në një mënyrë që të jetë në përputhje me vullnetin e pronarit të saj, do të ‘shkatërrojë tokën’. Kjo do të nxisë gjykimin për të shkatërruar ata që janë fajtorë.
Cilat janë disa shenja të ‘fundit’ që po shkatërrojmë tokën?
25 Do të ketë shenja në diell, në hënë dhe në yje.Në tokë, kombet do të jenë në ankth dhe në hutim nga gjëmimi dhe lëkundja e detit.
Lluka 21:25b
8 Engjëlli i katërt e derdhi kupën e tij mbi diell dhe dielli u la t’i djegë njerëzit me zjarr. 9 Ata u përvëluan nga vapa e madhe dhe mallkuan emrin e Perëndisë, i cili kishte kontroll mbi këto plagë, por ata nuk pranuan të pendoheshin dhe ta lavdëronin.
Zbulesa 16:8-9
Këto shenja të shkruara 2000 vjet më parë tingëllojnë si rritja e nivelit të detit dhe intensiteti i shtuar i stuhive oqeanike që ne i shohim sot si pjesë e ngrohjes globale. Ndoshta duhet t’i vëmë veshin paralajmërimit të lashtë.
Çfarë mund të bëjmë për të ndihmuar mjedisin tonë?
Këtu janë disa hapa që mund të ndërmarrim për të punuar drejt një mjedisi më të mirë:
- Ulni prodhimin tuaj të mbetjeve duke ripërdorur produktet sa më shumë që të mundeni përpara se t’i ricikloni ato. Ricikloni artikujt që mund të përpunohen dhe ripërdoren, të tilla si letra, plastika dhe metali.
- Plastika dëmton mjedisin, kështu që zvogëlimi i përdorimit të plastikës është një hap i parë i lehtë. Ju mund të ndërmerrni hapa të thjeshtë si për shembull të mbani me vete një shishe uji në vend që të blini ujë në shishe plastike. Ripërdorni qeset tuaja plastike të blerjeve. Përdorni enë metalike ose qelqi për të ruajtur ushqimin. Disa ushqime janë ende të paketuara me plastikë. Mund të provoni t’i blini ato me shumicë dhe më pas t’i ruani në kontejnerë të ripërdorshëm.
- Uji është një aspekt i rëndësishëm i mjedisit. Kurseni ujin duke marrë masa paraprake të tilla si mbyllja e çezmave kur nuk i përdorni. Riparoni tubacionet dhe rubinetat që pikojnë.
- Përdorni produkte me efikasitet të energjisë. Për shembull, përdorimi i llambave me efikasitet të energjisë jo vetëm që është më i mirë për mjedisin (me një gjurmë më të ulët karboni), por gjithashtu do të kursejë kostot tuaja të energjisë.
- Përdorni transportin publik në vend të makinës tuaj. Ky nuk është gjithmonë hapi më i lehtë për t’u ndërmarrë, sepse ato janë shumë më të përshtatshme sesa të ecësh në këmbë ose të hipësh në autobus. Por provoni të ecni në distanca të shkurtra për të ushtruar dhe për të bërë një hap në mbrojtjen e mjedisit. Nëse moti është i mirë, provoni të ecni me biçikletë. Blerja e makinave elektrike në vend të makinave që digjen me lëndë djegëse fosile është një mënyrë tjetër për të reduktuar emetimin e karbonit të shkaktuar nga makinat.
- Përdorni produkte miqësore me mjedisin që nuk e dëmtojnë mjedisin. Këto përfshijnë ushqime organike ose produkte pastrimi të biodegradueshme.
- Mos hidh mbeturina. Për shkak të mbeturinave, shumë mbetje plastike lahen në oqeane dhe në trupat e ujit të freskët.
- Mos harroni se ndryshimet e vogla mund të bëjnë një ndryshim të madh. Çfarëdo hapi që ndërmerrni drejt mbrojtjes së mjedisit nëse e mbani atë gjatë gjithë jetës tuaj do të bëjë një ndryshim.
- Transferoni këto këshilla dhe strategji te të tjerët.
- Edukoni njerëzit, veçanërisht ata më të rinjtë, për mjedisin dhe rëndësinë e mbrojtjes së tij. Mediat sociale janë një pjesë e madhe e jetës sonë. Përdorni mediat sociale për të ndarë informacione rreth çështjeve mjedisore dhe si mund ta mbrojmë atë.
- Praktikoni këto masa parandaluese që të mund të jepni shembull për të tjerët. Njerëzit kanë më shumë gjasa të adoptojnë një zakon të ri kur dëshmojnë se njerëzit e tjerë e praktikojnë atë.