A nuk është si Kur’ani i Shenjtë që vjen në gjuhën kineze edhe pse Profeti (a.s) fliste arabisht?
Kjo është një pyetje e madhe. Dhe ndoshta ka edhe një tjetër bashkë me të. Edhe pse ne po pyesim ‘pse’, ne po ashtu pyesim nëse kjo në një farë mënyre mohon ose kundërshton idenë se Allahu e frymëzoi Inxhilin. Sepse në fund të fundit, kjo është ndryshe nga mënyra se si është shpallur Kur’ani Famëlartë. Pra, le ta diskutojmë këtë në disa hapa.
Së pari, analogjia me gjuhën kineze-arabe nuk është vërtet e saktë. Nuk ka asnjë lidhje të vërtetë historike midis kinezishtes dhe arabishtes. Kështu, zbulimi i një Libri në gjuhën kineze për një shoqëri arabe do të rezultonte vetëm në marrëzi. Pa dyshim që Allahu ka fuqinë për ta bërë një gjë të tillë për mrekulli, por do të rezultonte në një libër që askush nuk mund ta kuptonte – madje edhe vetë Profeti (a.s). Dhe atëherë mesazhi i Librit do të ishte i padobishëm, do të shpërfillej shpejt (sepse nuk u kuptua) dhe në një brez do të harrohej – së bashku me kujtimin e profetit. Jo, një mesazh profetik, nëse do të ketë ndikim në shoqëri (dhe kjo është arsyeja pse një mesazh i dërgohet një profeti në radhë të parë) duhet të kuptohet nga ajo shoqëri.
Qëllimi i shpalljes së Kuranit të Shenjtë ishte të jepte një paralajmërim në arabisht. Ajeti i mëposhtëm na tregon se:
Ne e zbritëm këtë Kuran në gjuhën arabe, për ta kuptuar ju. [Surah 12:2 (Jozefi)]
Ja, kështu, Ne e kemi zbritur (Kuranin) në gjuhën arabe (për të qenë) si gjykim… [Surah 13:37 (Bubullima)]
Dhe kështu pra, Ne të kemi shpallur ty një Kuran në gjuhën arabe, për të paralajmëruar popullin e Mekës dhe ata rreth saj; për t’i paralajmëruar ata për Ditën, e cila do të vijë me siguri: kur të gjithë njerëzit do të tubohen, disa në Xhenet e disa në Xhehenem. [Surah 42:7 (Konsultimi)]
S’ka dyshim se Ne e bëmë atë Kur’an arabisht, në mënyrë që ju ta kuptoni. [Surah 43:3 (Ornamentet e Arit)]
Jusuf Ali komentimi i Ajetit 7 të Sures 42 (Konsultimi) thotë se ‘Nëna e Qyteteve’ është Qyteti i Mekës dhe se “Qëllimi i Kur’anit që është në arabisht është se ai është i qartë dhe i kuptueshëm për njerëzit përmes të cilëve dhe në mesin e të cilëve u shpall” (#4533). Pra, qëllimi ishte të jepej një paralajmërim në mënyrë që arabët, veçanërisht ata në Mekë të mund të paralajmëroheshin, të mësonin ‘urtësinë’ etj. Dhe që kjo të ndodhte duhej të ishte në arabisht.
Por Inxhili ishte një mesazh jo vetëm për hebrenjtë, por për të gjithë popujt. Në kohën e Profetit Isa al Masih (Jezus – PBUH) bota kryesisht fliste greqisht. Për shkak të pushtimeve të Aleksandrit të Madh rreth treqind vjet më parë, pjesa më e madhe e botës (përfshirë romakët që sundonin në kohën e Isait a.s.) kishte adoptuar gjuhën greke. Një analogji e përafërt ekziston sot me anglishten. Për shkak të fuqisë së kaluar koloniale të Britanisë së Madhe, gjuha ndërkombëtare e botës sot është anglishtja. Fuqia e madhe në botë sot (SHBA) e adoptoi gjuhën angleze për shkak të Britanisë së Madhe dhe kështu anglishtja është pothuajse universale. Si rezultat, unë, megjithëse me origjinë suedeze, po e shkruaj këtë blog në anglisht sepse anglishtja ime është bërë më e mirë se suedishtja ime dhe e di që ndoshta nuk mund të lexoni një blog suedez.
Gjuha greke u adoptua gjithashtu nga hebrenjtë e asaj kohe, kështu që shumica ishin dygjuhëshe. Në fakt, hebrenjtë filluan të përdornin greqishten aq shumë sa që ata përkthyen Taurat dhe Zabur në greqisht rreth 200 vjet para Isa al Masih (PBUH). Ky përkthim njihet si Septuaginta (lexo këtu). Septuaginta u lexua gjerësisht nga judenjtë dhe madje edhe nga johebrenjtë e asaj kohe. Te lutem shiko lexo dhe këtu nga blogu im konsidero ungjillin për të mësuar më shumë rreth Septuagintës. Efekti kryesor i Septuagintës ishte se Librat e Shenjtë lexoheshin më shumë në greqisht sesa në origjinalin hebraisht në kohën e profetit Isa al Masih (PBUH)
Isa al Masih (PBUH) mund të ketë folur vetë pak greqisht, sepse ne gjejmë në Inxhil disa herë ku grekët dhe romakët johebrenj folën me të. Megjithatë, ai do t’u kishte folur në aramaisht dishepujve (shokëve) të tij, sepse kjo ishte gjuha e natyrshme e hebrenjve galileas të asaj kohe.
Por shkrimtarët e Inxhilit ishin padyshim dygjuhësh dhe të rrjedhshëm në greqisht. Mateu ishte një taksambledhës me profesion dhe kështu punonte rregullisht me romakët greqishtfolës; Luka ishte një grek dhe kështu greqishtja ishte gjuha e tij e parë; Gjon Marku ishte nga Jeruzalemi (Al Kuds) dhe si rrjedhim ishte një hebre që fliste greqisht; dhe Gjoni ishte nga një familje e pasur (kështu i arsimuar) dhe jetoi pjesën më të madhe të jetës së tij jashtë Palestinës dhe kështu e fliste rrjedhshëm greqishten.
Ata po i transmetonin botës mesazhin e Inxhilit. Prandaj, për t’u siguruar që bota e asaj dite do ta kuptonte, ata shkruan në greqisht. Sepse Teurati dhe Zaburi e bëjnë të qartë Inxhilin (siç tregoj në postimin tim në Shenjat e Inxhilit në Kuran) Shkrimtarët e Inxhilit citojnë shpesh nga Taurat/Zabur dhe kur e bëjnë këtë citojnë nga Septuaginta (greqishtja Taurat/Zabur). Ne e dimë nga historia se ky mesazh me të vërtetë shpërtheu në të gjithë botën greqishtfolëse të Lindjes së Mesme. Kjo tregon se thuajse pritej të lexohej shkrimi në greqisht atë ditë.
Pra, kjo përgjigjet ‘pse’ ishte në greqisht. Por a mund t’i frymëzojë Allahu ende këta shkrimtarë kur ata shkruajnë në një gjuhë tjetër atë që Isa al Masih (PBUH) kishte thënë më parë në një gjuhë tjetër, edhe nëse ata ishin dygjuhësh? Vetë Isa el Masih (a.s.) kishte premtuar se Allahu do t’u dërgonte udhëzim. Këtu janë pjesë nga një diskutim privat që ai pati me dishepujt e tij pak përpara nisjes së tij, të regjistruara në Ungjillin e Gjonit. Mund ta lexoni të gjithë diskutimin duke klikuar këtu.
15 “Nëse më doni, zbatoni urdhërimet e mia. 16 Dhe unë do t’i lutem Atit dhe ai do t’ju japë një Ngushëllues tjetër, që do të qëndrojë përgjithmonë me ju, 17 Frymën e së Vërtetës,…25 Ju kam thënë këto gjëra, ndërkaq jam me ju;26 por Ngushëlluesi, Fryma e Shenjtë, që Ati do ta dërgojë në emrin tim, do t’ju mësojë çdo gjë dhe do t’ju kujtojë të gjitha këto që ju thashë.…kur të vijë Ngushëlluesi, që do t’ju dërgoj prej Atit, Fryma e së vërtetës, që del nga Ati im, ai do të dëshmojë për mua. 27 Edhe ju, gjithashtu, do të dëshmoni, sepse ishit me mua që nga fillimi.”… Kam edhe shumë gjëra të tjera për t’ju thënë, por ato ende ju nuk mund t’i mbani. 13 Por, kur të vijë ai, Fryma e së vërtetës, ai do t’ju prijë në çdo të vërtetë,… dhe do t’ju kumtojë gjërat që do vijnë.
Pra, premtimi ishte se Këshilltari, Shpirti i së vërtetës, do t’i drejtonte ata në shkrimin dhe dëshminë e tyre, në mënyrë që ajo që shkruanin të ishte e vërtetë. 2 Timoteut 3:16-17 e shpjegon këtë më tej:
I gjithë Shkrimi është i frymëzuar nga Perëndia dhe i dobishëm për mësim, bindje, ndreqje dhe për edukim me drejtësi, që njeriu i Perëndisë të jetë i përkryer, tërësisht i pajisur për çdo vepër të mirë.
Çështja këtu është se ajo që ata shkruan do të udhëhiqej dhe në të vërtetë do të frymëzohej nga vetë Allahu, në mënyrë që fjala që ata shkruan do të ishte ‘frymë nga Zoti’. Kështu mesazhi do të ishte i sigurt dhe i besueshëm – i frymëzuar nga Allahu.
Pra, mënyra se si u shpall dhe u bë e njohur Inxhili ishte vërtet e ndryshme nga mënyra se si u shpall Kur’ani Famëlartë. Por a e bën kjo të gabuar, më keq apo të vjetëruar? Unë mendoj se për t’iu përgjigjur ne duhet të pranojmë se Allahu ka të drejtën dhe fuqinë për të bërë gjëra të ndryshme në mënyra të ndryshme. Vetëm sepse Profeti Musa (a.s.) i pranoi Komandat në malin Sinai në pllaka guri që janë shkruar me gishtin e Allahut, a do të thotë kjo se të gjithë profetët e mëvonshëm duhet gjithashtu të marrin mesazhin e tyre nga Ai në pllaka guri? Dhe vetëm në malin Sinai? Për shkak se profetët e parë ishin hebrenj, a do të thotë kjo që të gjithë profetët duhet të jenë hebrenj? Sepse Profeti Nuh (a.s.) paralajmëroi për një gjykim të ardhshëm me ujë, a do të thotë kjo që të gjitha gjykimet e Allahut janë me ujë? Mendoj se duhet të përgjigjemi ‘jo’ për të gjitha këto pyetje. Allahu ka fuqinë dhe të drejtën, sipas sovranitetit të tij, të zgjedhë profetë, metoda dhe mjete të ndryshme për të bërë vullnetin e Tij. Pjesa jonë është të vendosim nëse mesazhi është vërtet nga Ai apo jo. Dhe meqë vetë Kurani Famëlartë e deklaron këtë Inxhili u frymëzua nga Allahu, dhe Isai (a.s.) premtoi të njëjtin frymëzim dhe udhëzim (siç më sipër) do të ishte marrëzi që ne të argumentonim ndryshe.
Në mënyrë të përmbledhur, Inxhili u shkrua në greqisht në mënyrë që të kuptohej nga bota e gjerë e asaj kohe. U dha një premtim se Allahu do t’i udhëzonte dhe do t’i frymëzonte dishepujt kur ata të shkruanin Inxhilin – dhe këtë e vërteton Kur’ani që deklaron se kjo ishte e frymëzuar. Kjo metodë e shpalljes është e ndryshme nga mënyra se si u shpall Kur’ani i Shenjtë, por nuk na takon ne t’i tregojmë Allahut se cilat janë kufijtë e Tij. Gjatë gjithë historisë njerëzore Ai ka përdorur metoda, profetë dhe mjete të ndryshme për të komunikuar mesazhin e Tij.