Profetët Musa (a.s.) dhe Harun (a.s.) kanë udhëhequr izraelitët për 40 vjet. Ata kanë shkruar Komandat dhe vendosi sakrificat, dhe shumë Shenja në Tevrat. Së shpejti është koha që këta dy profetë të vdesin. Le të shqyrtojmë modelet nga Tevrati përpara se të shqyrtojmë mbylljen e Tevratit.
Rishikimi i modeleve në Taurat
Pra, cili është modeli i Shenjave në Tevrat?
Sakrifica në Tevrat
Vini re rëndësinë dhe sa shpesh jepen sakrifica. Mendoni për ato që pamë:
- Habili ofroi një sakrificë të drejtë; Qabil një kurban perimesh. Sakrifica e Qabilit nuk u pranua pasi kërkohej vdekja.
- Pas përmbytja e Noes (PBU) ofroi një kurban.
- Ibrahimi (a.s.) ofroi një sakrificë pasi mbërriti në Tokën e Premtuar
- Ibrahimi (a.s.) i ofroi dash si kurban pas provës me të birin. Më pas, menjëherë më pas, ai deklaroi se në të njëjtin vend ‘do të sigurohet’ në të ardhmen
- Të gjithë izraelitët flijohet në Pashkë. Kjo i shpëtoi ata nga vdekja dhe hebrenjtë ende festojnë Pashkën në të njëjtën ditë çdo vit
- Haruni (a.s.) ofroi kurbanin e Dy dhive çdo vit për izraelitët, pasi ofroi një flijim për veten e tij
- A mëshqerra u flijua në mënyrë që hiri i tij të pastrohet nga papastërtia e një kufome
Të gjitha këto flijime bëheshin me kafshë të pastra – dele, dhi ose dem. Ata ishin të gjithë meshkuj përveç mëshqerrës.
Këto sakrifica u shlyen për njerëzit që ofruan kurban. Kjo do të thotë se ata ishin një mbulesë që të mbulohej faji dhe turpi i atij që bën kurban. Kjo filloi me Ademin i cili mori mëshirën e Allahut në formë lëkure. Këto lëkura kërkonin vdekjen e një kafshe duke mbuluar lakuriqësinë e tij. Një pyetje e rëndësishme për të bërë është: Pse nuk jepen apo ofrohen më sakrifica? Përgjigjen do ta shohim më vonë.
Drejtësia në Tevrat
Fjala ‘drejtesi’ rishfaqet vazhdimisht. Ne e pamë atë së pari me Adamin kur Allahu i tha atij se ‘veshja e drejtësisë ishte më e mira’. Ne e pamë atë Ibrahimit iu ‘vlerësua’ drejtësia kur ai zgjodhi të besonte premtimin e një djali që do të vinte. Izraelitët mund të merrnin drejtësinë nëse do të mundeshin mbaj Urdhërimet – por ata duhej mbajini ato plotësisht – gjatë gjithë kohës.
Gjykimi në Tevrat
Ne pamë gjithashtu se dështimi për të mbajtur komandat rezultoi në Gjykim nga Allahu. Kjo filloi me Adamin, të cilit iu desh të mos bindej vetëm një herë për të marrë gjykimin. Gjykimi gjithmonë rezultonte me vdekje. Vdekja ishte ose mbi personin që gjykohej ose mbi kafshën e flijuar. Mendoni për sa vijon:
- me Adami, kafsha e flijuar për lëkurat e vdekur.
- me Abel – kafsha e kurbanit të tij të pranuar e vdekur.
- me Nuhu njerëzit vdiqën në përmbytje dhe madje Noeu, pas përmbytjes, duke ofruar një kurban, bën
Profetët Musa (a.s.) dhe Harun (a.s.) kanë udhëhequr izraelitët për 40 vjet. Ata kanë shkruar Komandat dhe vendosi sakrificat, dhe shumë Shenja në Tevrat. Së shpejti është koha që këta dy profetë të vdesin. Le të shqyrtojmë modelet nga Tevrati përpara se të shqyrtojmë mbylljen e Tevratit.
Rishikimi i modeleve në Taurat
Pra, cili është modeli i Shenjave në Tevrat?
Sakrifica në Tevrat
Vini re rëndësinë dhe sa shpesh jepen sakrifica. Mendoni për ato që pamë:
- Habili ofroi një sakrificë të drejtë; Qabil një kurban perimesh. Sakrifica e Qabilit nuk u pranua pasi kërkohej vdekja.
- Pas përmbytja e Noes (PBU) ofroi një kurban.
- Ibrahimi (a.s.) ofroi një sakrificë pasi mbërriti në Tokën e Premtuar
- Ibrahimi (a.s.) i ofroi dash si kurban pas provës me të birin. Më pas, menjëherë më pas, ai deklaroi se në të njëjtin vend ‘do të sigurohet’ në të ardhmen
- Të gjithë izraelitët flijohet në Pashkë. Kjo i shpëtoi ata nga vdekja dhe hebrenjtë ende festojnë Pashkën në të njëjtën ditë çdo vit
- Haruni (a.s.) ofroi kurbanin e Dy dhive çdo vit për izraelitët, pasi ofroi një flijim për veten e tij
- A mëshqerra u flijua në mënyrë që hiri i tij të pastrohet nga papastërtia e një kufome
Të gjitha këto flijime bëheshin me kafshë të pastra – dele, dhi ose dem. Ata ishin të gjithë meshkuj përveç mëshqerrës.
Këto sakrifica u shlyen për njerëzit që ofruan kurban. Kjo do të thotë se ata ishin një mbulesë që të mbulohej faji dhe turpi i atij që bën kurban. Kjo filloi me Ademin i cili mori mëshirën e Allahut në formë lëkure. Këto lëkura kërkonin vdekjen e një kafshe duke mbuluar lakuriqësinë e tij. Një pyetje e rëndësishme për të bërë është: Pse nuk jepen apo ofrohen më sakrifica? Përgjigjen do ta shohim më vonë.
Drejtësia në Tevrat
Fjala ‘drejtesi’ rishfaqet vazhdimisht. Ne e pamë atë së pari me Adamin kur Allahu i tha atij se ‘veshja e drejtësisë ishte më e mira’. Ne e pamë atë Ibrahimit iu ‘vlerësua’ drejtësia kur ai zgjodhi të besonte premtimin e një djali që do të vinte. Izraelitët mund të merrnin drejtësinë nëse do të mundeshin mbaj Urdhërimet – por ata duhej mbajini ato plotësisht – gjatë gjithë kohës.
Gjykimi në Tevrat
Ne pamë gjithashtu se dështimi për të mbajtur komandat rezultoi në Gjykim nga Allahu. Kjo filloi me Adamin, të cilit iu desh të mos bindej vetëm një herë për të marrë gjykimin. Gjykimi gjithmonë rezultonte me vdekje. Vdekja ishte ose mbi personin që gjykohej ose mbi kafshën e flijuar. Mendoni për sa vijon:
- me Adami, kafsha e flijuar për lëkurat e vdekur.
- me Abel – kafsha e kurbanit të tij të pranuar e vdekur.
- me Nuhu njerëzit vdiqën në përmbytje dhe madje Noeu, pas përmbytjes, duke ofruar një kurban, bënë që një kafshë të vdes.
- me Lut, populli i Sodomës dhe Gomorrës i vdekur në Gjykim – si dhe gruaja e tij.
- Me kurban i djalit të Ibrahimit djali do të kishte vdekur por dashi vdiq në vendin e tij.
- me Pashka ose djali i parëlindur (për Faraonin dhe jobesimtarët e tjerë) i vdekur ose qengji, gjaku i të cilit ishte lyer në dyer i vdekur.
- Me Urdhërimet e Ligjit, qoftë personi fajtor i vdekur ose një dhi i vdekur në Dita e Shlyerjes.
Çfarë do të thotë kjo? Do të shohim ndërsa vazhdojmë. Por tani Musai dhe Haruni (PBUT) do ta përfundojnë Teuratin. Por ata e bëjnë këtë me dy mesazhe të rëndësishme drejtpërdrejt nga Allahu, të cilat të dyja shikonin nga e ardhmja dhe janë të rëndësishme për ne sot – Profeti që vjen dhe ardhja Mallkime & Bekime. Ne shikojmë Profeti këtu.
Profeti që vjen
Kur Allahu i dha Pllakat në malin Sinai Ai e bëri këtë me një shfaqje të tmerrshme fuqie. Taurat përshkruan skenën pak para se të jepeshin Tabelat
Ditën e tretë, sa u bë mëngjes, pati bubullima dhe vetëtima; mbi mal doli një re e dendur dhe u dëgjua një zë shumë i fortë borie; dhe tërë populli që ishte në kamp u drodh. … Mali i Sinait ishte tërë tym, sepse Zoti kishte zbritur mbi të në zjarr; tymi i tij ngrihej si tymi i një furre, dhe tërë mali dridhej fort. (Eksodi 19:16-18)
Njerëzit u mbushën me frikë. Tevrati i përshkruan ata në këtë mënyrë
Tani tërë populli dëgjonte bubullimat, tingullin e borisë dhe shihte shkreptimat dhe malin që nxirrte tym. Para kësaj pamjeje, populli dridhej dhe qëndronte larg. Prandaj ata i thanë Moisiut: “Fol ti me ne dhe ne do të të dëgjojmë, por të mos na flasë Perëndia që të mos vdesim”. (Eksodi 20:18-19)
Kjo kishte ndodhur në fillim të 40 viteve të Musait (a.s.) të udhëheqjes së komunitetit. Në fund, Allahu i foli profetit Musa (a.s.) për atë situatë të kaluar, duke i kujtuar njerëzit për frikën e tyre të kaluar dhe duke premtuar për të ardhmen. Musai (a.s) shënon në Teurat:
Zoti, Perëndia yt, do të krijojë për ty një profet si unë në mes teje dhe vëllezërve të tu; atë keni për ta dëgjuar, në bazë të gjithë atyre gjërave që i kërkove Zotin, Perëndinë tënd, në Horeb, ditën e asamblesë, kur the: “Të mos dëgjoj më zërin e Zotit, Perëndisë tim, dhe të mos shoh më këtë zjarr të madh, që unë të mos vdes”.
Dhe Zoti më tha: “Atë që thanë, është mirë; unë do të nxjerr për ta një profet nga gjiri i vëllezërve të tyre dhe do të vë në gojën e tij fjalët e mia, dhe ai do t’u thotë atyre të gjitha ato që unë do t’i urdhëroj.Dhe do të ndodhë që në se dikush nuk i dëgjon fjalët e mia që ai thotë në emrin tim, unë do t’i kërkoj llogari. Por profeti që pretendon të thotë në emrin tim një gjë për të cilën unë e kam urdhëruar ta thotë ose që flet në emër të perëndive të tjera, ai profet do të vritet”.
Dhe në se ti thua në zemrën tënde: “Si do të bëjmë për të dalluar fjalën që Zoti nuk ka thënë?”. Kur profeti flet në emër të Zotit dhe kjo gjë nuk ndodh dhe nuk realizohet, kemi të bëjmë me një gjë që Zoti nuk e ka thënë; e ka thënë profeti me mendjemadhësi; mos ki frikë prej tij”. (Ligji i Përtërirë 18:15-22)
Allahu donte që njerëzit të kishin një respekt të shëndoshë kështu që kur ai fliste Komandat në tableta. Ai e bëri këtë në një mënyrë që shkaktoi frikë të madhe te njerëzit. Por tani Ai shikon nga e ardhmja dhe premton se do të vijë një kohë kur një profet si Musai (a.s.) nga gjiri i izraelitëve do të ngrihet lart. Më pas jepen dy udhëzime:
- Vetë Allahu do t’i mbajë njerëzit përgjegjës nëse ata nuk i kushtojnë vëmendje Profetit që vjen
- Mënyra për të vendosur nëse Allahu ka folur nëpërmjet një profeti është se mesazhi duhet të jetë në gjendje të parashikojë të ardhmen dhe duhet të realizohet.
Udhëzimi i parë nuk nënkuptonte se do të ketë vetëm një profet më shumë pas Musait (a.s.), por se do të vijë një të cilin në veçanti ne duhet ta dëgjojmë sepse ai do të kishte një rol unik me mesazhin e tij – ato do të ishin ‘Fjalët e Mia’. Meqenëse vetëm Allahu Vetë e di të ardhmen – sigurisht që askush nuk e di – udhëzimi i dytë ishte një mënyrë që njerëzit të dinin nëse një mesazh erdhi vërtet nga Allahu apo jo. Më pas shohim se si Musai (a.s.) e përdori këtë udhëzim të dytë për të parashikuar të ardhmen e izraelitëve në Bekimet dhe mallkimet e izraelitëve – që mbyll Tevratin.
Por ç’të themi për këtë ‘Profetë që po vjen’? Kush ishte ai? Disa studiues kanë sugjeruar se kjo i referohet profetit Muhamed (a.s.). Por vini re se profecia thotë se ky profet do të ishte “nga gjiri i izraelitëve të tjerë” – pra një çifut. Pra, nuk mund t’i referohet atij. Dijetarë të tjerë kanë pyetur veten nëse kjo mund t’i referohet profetit Isa al Masih (PBUH). Ai ishte hebre dhe ai gjithashtu mësohet me autoritet të madh – sikur fjalët e Allahut të ishin ‘në gojën e tij’. Ardhja e Isa el Masih a.s. ishte parashikuar në flijimin e Ibrahimit, në Pashkë, si dhe në këtë profeci të ‘profetit’ me fjalët e Zotit në gojën e tij.