Bibla, ose al kitab, zakonisht nuk lexohet në gjuhët e saj origjinale hebraisht dhe greqisht). Kjo nuk ndodh sepse nuk disponohet në këto gjuhë. Është disponibël, dhe studiuesit studiojnë greqishten dhe hebraishten në universitet me qëllim që të jenë në gjendje të lexojnë dhe studiojnë Biblën në gjuhët origjinale. Kjo është shpesh mënyra se si mësuesit profesionistë të Biblës e studiojnë atë. Por besimtarët e rregullt në përgjithësi nuk e lexojnë ose studiojnë Biblën në gjuhët e saj origjinale, por përkundrazi e lexojnë atë në një përkthim të gjuhës së tyre amtare. Prandaj, Bibla nuk është shpesh parë në gjuhët e tij origjinale, duke bërë që disa të mendojnë se gjuhët origjinale kanë humbur, dhe të tjerë mendojnë se procesi i përkthimit ka çuar në korrupsion. Përpara se të hidhemi në këto përfundime, është më mirë të kuptojmë fillimisht procesin e përkthimit të al kitab, ose Biblës. Kjo është ajo që ne do të bëjmë në këtë artikull.

Përkthimi kundrejt transliterimit

Së pari duhet të kuptojmë disa baza të përkthimit. Përkthyesit ndonjëherë zgjedhin të përkthejnë me të ngjashme tingull e jo nga kuptimi, sidomos kur bëhet fjalë për emra apo tituj. Kjo njihet si transliterimi. Figura më poshtë ilustron ndryshimin midis përkthim transliterimi. Nga arabishtja mund të zgjidhni dy mënyra për të sjellë fjalën për “Zot” në anglisht. Mund të përktheni sipas kuptimit që jep ‘Zot’ ose mund të përktheni me zë për të marrë ‘Allah’.

Me rritjen e shkëmbimit midis anglishtes dhe arabishtes vitet e fundit, termi ‘Allah’ është bërë një fjalë e njohur në gjuhën angleze që do të thotë Zot. Nuk ka ‘të drejtë’ ose ‘gabim’ absolute në zgjedhjen e përkthimit ose transliterimit për titujt dhe fjalët kyçe. Zgjedhja varet nga sa mirë është pranuar ose kuptuar termi në gjuhën e marrësit.

Septuaginti

Përkthimi i parë i Biblës ishte kur Dhiata e Vjetër Hebraike (= Taurat & Zabur) u përkthye në greqisht rreth 250 para Krishtit. Ky përkthim njihet si Septuaginta (ose LXX) dhe ishte shumë me ndikim. Meqenëse Dhiata e Re u shkrua në greqisht, shumë citate të Dhiatës së Vjetër u morën nga Septuaginta Greke.

Përkthimi dhe Transliterimi në Septuagintë

Figura më poshtë tregon se si e gjithë kjo ndikon në Biblat moderne, ku fazat e përkthimit tregohen në kuadrate.

Testamenti i Vjetër Hebraik origjinal (Taurat & Zabur) është në kuadrantin #1 dhe është i aksesueshëm sot në Teksti masoretik dhe rrotullat e Detit të Vdekur. Për shkak se Septuaginta ishte një përkthim hebraisht -> greqisht, ai tregohet si një shigjetë që shkon nga kuadrati #1 në #2. Dhiata e Re u shkrua fillimisht në greqisht, kështu që kjo do të thotë se #2 përmban Dhiatën e Vjetër dhe të Re. Në gjysmën e poshtme (#3) është një përkthim i Biblës në gjuhën moderne (p.sh. anglisht). Për të arritur atje, Dhiata e Vjetër është përkthyer nga origjinali hebraisht (1 -> 3) dhe Dhiata e Re është përkthyer nga greqishtja (2 -> 3). Përkthyesit duhet të vendosin për transliterimin ose përkthimin e emrave dhe titujve siç u shpjegua më parë. Kjo ilustrohet me shigjetat e gjelbra të etiketuara transliterojnë përkthej, duke treguar se përkthyesit mund të ndjekin secilën nga mënyrat.

Dëshmitari i Septuagintës mbi Çështjen e Korrupsionit të Biblës

Meqenëse Septuaginta u përkthye nga hebraishtja rreth vitit 250 para Krishtit, ne mund të shohim (nëse e përkthejmë greqishten përsëri në hebraisht) se çfarë kishin këta përkthyes në dorëshkrimet e tyre hebraike nga të cilat përkthyen. Meqenëse këto tekste janë pothuajse identike, kjo tregon se teksti i Testamentit të Vjetër nuk ka ndryshuar që nga të paktën 250 para Krishtit. Septuaginta u lexua në të gjithë Lindjen e Mesme dhe Mesdhe për qindra vjet, nga hebrenjtë, të krishterët dhe madje edhe paganët – dhe madje edhe sot shumë në Lindjen e Mesme ende e përdorin atë. Nëse dikush (të krishterë, hebrenj ose dikush tjetër) do ta ndryshonte Dhiatën e Vjetër dhe do ta korruptonte atë, atëherë Septuaginta do të ishte ndryshe nga teksti hebraik. Por në thelb ato janë të njëjta.

Në mënyrë të ngjashme, nëse për shembull dikush në Aleksandri, Egjipt, do të kishte korruptuar vetë Septuagintën, atëherë kopjet e dorëshkrimeve të Septuagintës në Aleksandri do të ishin të ndryshme nga dorëshkrimet e tjera të Septuagintës në Lindjen e Mesme dhe Mesdhe. Por ata janë të njëjtë. Pra, të dhënat na tregojnë pa asnjë kontradiktë se Dhiata e Vjetër nuk është korruptuar.

Septuaginta në përkthim

Septuaginta përdoret gjithashtu për të ndihmuar me përkthimin modern. Studiuesit e përkthimit përdorin Septuagintën deri më sot për t’i ndihmuar ata të përkthejnë disa nga pasazhet më të vështira të Dhiatës së Vjetër. Greqishtja kuptohet shumë mirë dhe në disa pasazhe ku hebraishtja është e vështirë, përkthyesit mund të shohin se si përkthyesit e Septuagintës i kuptuan këto pasazhe të paqarta 2250 vjet më parë.

Të kuptuarit e përkthimit/transliterimit dhe Septuagintës na ndihmojnë të kuptojmë se nga vijnë termat ‘Krisht’, ‘Mesia’ dhe ‘Masih’ pasi këto terma lidhen me Isain (ose Jezusin – PBUH), të cilat ne duhet ta kuptojmë nëse duam ta kuptojmë mesazhi i Inxhilit. Ne e shikojmë këtë në artikullin tonë të ardhshëm.