Ndoshta asnjë pjesë e Inxhilit (Ungjillit) nuk ngjall aq shumë polemika dhe diskutime sa titulli ‘Biri i Zotit’ që përdoret nga Profeti Isa al Masih (PBUH) në mënyrë të përsëritur përmes Inxhilit (Ungjillit). Ky term në Inxhil (Ungjill) është arsyeja kryesore pse shumë dyshojnë se Inxhili është korruptuar. Çështja e prishjes së Inxhilit është shqyrtuar nga Kur’ani (këtu), suneti (këtu), si dhe kritika tekstuale shkencore (këtu). Përfundimi dërrmues është se Inxhili (Ungjilli) nuk është i korruptuar. Por atëherë çfarë mendojmë për këtë term ‘Biri i Perëndisë’ në Inxhil?
Ndonjëherë vetëm dëgjimi i një termi, pa u përpjekur për të kuptuar kuptimin e tij, mund të çojë në një përfundim të gabuar. Për shembull, shumë në Perëndim reagojnë kundër termit ‘Xhihad’ që shfaqet kaq shumë në media. Ata besojnë se ky term do të thotë ‘një luftëtar i çmendur’, ‘vrasja e njerëzve të pafajshëm’ ose diçka e ngjashme. Në fakt, ata që marrin kohë për të kuptuar termin do të mësojnë se ai do të thotë ‘luftë’ ose ‘përpjekje’ dhe kjo mund të jetë një luftë kundër një shumëllojshmërie të gjerë forcash, duke përfshirë luftën personale me mëkatin dhe tundimin. Por shumë nuk e dinë këtë.
Nuk duhet të biem në të njëjtin gabim me termin ‘Biri i Perëndisë’. Në këtë artikull ne do të shikojmë këtë term, duke kuptuar se nga vjen, çfarë do të thotë dhe çfarë nuk do të thotë. Atëherë do të jemi në një pozicion të informuar me të cilin do t’i përgjigjemi këtij termi dhe Inxhilit.
Nga vjen ‘Biri i Perëndisë’?
‘Biri i Zotit’ është një titull dhe nuk e ka origjinën në Inxhil (Ungjill). Shkrimtarët e ungjillit nuk e shpikën apo e nisën termin. As nuk u shpik nga të krishterët. Ne e dimë këtë sepse është përdorur për herë të parë në Zabur, shumë kohë përpara se dishepujt e Isa al Masih (PBUH) ose të krishterët të ishin gjallë, në pjesën e frymëzuar nga profeti Davud (David – PBUH) rreth vitit 1000 para Krishtit. Le të shohim se ku ndodh së pari.
Pse ziejnë kombet
dhe pse popujt kurdisin gjëra të kota?2 Mbretërit e dheut mblidhen
dhe princat këshillohen bashkë
kundër Zotit dhe të vajosurit të tij, (= Mesia = Krishti),,
3 duke thënë: “Le t’i këputim prangat e tyre
dhe t’i heqim qafe litarët e tyre”.4 Ai që ulet në qiejtë do të qeshë,
Zoti do të tallet me ta.
5 Atëherë do t’u flasë në zemërimin e tij
dhe do t’i trembë në indinjatën e tij të madhe,
6 dhe do të thotë: “E vendosa mbretin tim
mbi Sion, malin tim të shenjtë.7 Do të shpallë dekretin e Zotit.
Ai më ka thënë: “Ti je biri im,
sot më linde.
8 Më kërko
dhe unë do të jap kombet si trashëgimi për ty
dhe mbarë dheun si zotërim tëndin.
9 Ti do t’i copëtosh me një shufër hekuri,
do t’i bësh copë-copë si një enë prej argjile””.10 Tani, pra, o mbretër, tregohuni të urtë;
pranoni ndreqjen, o gjyqtarë të dheut.
11 Shërbeni me frikë Zotin
dhe gëzohuni me drithma.
12 Nënshtrohuni Birit, që të mos zemërohet dhe të mos vdisni rrugës, sepse zemërimi i tij mund të ndizet në një çast. (Psalmet 2)
Këtu shohim një bisedë midis ‘ZOTIT’ dhe ‘të vajosurit të tij’. Në vargun 7 shohim se ‘ZOTI’ (dmth. Zoti/Allahu) i thotë I vajosur se ‘… ti je djali im; sot jam bërë ati yt…’ Kjo përsëritet në vargun 12 ku na këshillon ‘Të puthim Birin e tij…’. Meqenëse Zoti po flet dhe e quan ‘biri im’ këtu e ka origjinën titulli ‘Biri i Perëndisë’. Kujt i jepet ky titull ‘Biri’? Është për ‘të vajosurin e tij’. Me fjalë të tjera, titulli ‘Biri’ përdoret në mënyrë të ndërsjellë me ‘të vajosurin’ përmes pasazhit. Ne e pamë atë I vajosur = Mesia = Masih = Krishti, dhe ky Psalm është Edhe ku e ka origjinën titulli ‘Mesia’. Pra, titulli ‘Biri i Zotit’ e ka origjinën në të njëjtin pasazh ku termi ‘Masih’ ose ‘Krishti’ e ka origjinën e tij – në shkrimet e frymëzuara të Zaburit të shkruara 1000 vjet para ardhjes së profetit Isa al Masih (PBUH).
Njohja e kësaj na lejon të kuptojmë akuzat e ngritura ndaj Isait në gjyqin e tij. Më poshtë është se si e morën në pyetje udhëheqësit hebrenj në gjyqin e tij.
Titujt e Jezusit: Alternativat logjike rreth ‘Birit të Perëndisë’
66 Dhe kur zbardhi dita, pleqtë e popullit, krerët e priftërinjve dhe skribët u mblodhën dhe e çuan në sinedrin e tyre, duke thënë, 67 “Në se ti je Krishti, na e thuaj.”
Por ai u tha atyre: “Edhe sikur t’jua thoja, nuk do ta besonit. 68 Edhe sikur t’ju pyesja, ju nuk do të më përgjigjeshit dhe as nuk do të më linit të shkoja. 69 Por tash e tutje Biri i njeriut do të ulet në të djathtën e fuqisë së Perëndisë.”
70 Atëherë të gjithë thanë: “Je ti, pra, Biri i Perëndisë?.”
Dhe ai u tha atyre: “Ju thoni se unë jam.”
71 Atëherë ata thanë: “Ç’nevojë kemi akome për dëshmi? Ne vetë e dëgjuam nga goja e tij.” (Luka 22:66-71)
Udhëheqësit fillimisht e pyesin Jezusin nëse ai është ‘Krishti’ (v. 67). Nëse pyes dikë ‘A je X?’ do të thotë se unë e kam tashmë në mendje idenë e X-së. Unë thjesht po përpiqem të lidh X me personin me të cilin po flas. Në të njëjtën mënyrë, fakti që udhëheqësit hebrenj i thonë Jezusit ‘A je ti Krishti?’ do të thotë se ata kishin konceptin e ‘Krishtit’ tashmë në mendjen e tyre. Pyetja e tyre kishte të bënte me lidhjen e titullit ‘Krisht’ (ose Masih) me personin e Isait. Por më pas ata e riformulojnë pyetjen disa fjali më vonë në ‘A je ti Atëherë bir i Perëndisë?’ Ata po i trajtojnë titujt ‘Krishti’ dhe ‘Biri i Perëndisë’ si të barabartë dhe të këmbyeshëm. Këta tituj ishin dy anët e së njëjtës medalje. (Isa përgjigjet në mes me ‘bir njeriu’. Ky është një titull tjetër që vjen nga një pasazh në librin e Danielit i shpjeguar në detaje këtu). Ku e morën idenë udhëheqësit hebrenj për të shkëmbyer ‘Krishtin’ dhe ‘Birin e Perëndisë’? Ata e morën atë nga Psalmi 2 – i frymëzuar një mijë vjet para ardhjes së Jezusit. Ishte dhe është logjikisht e mundur për Jezusin që të mos ishte ‘Biri i Perëndisë’ nëse nuk do të ishte edhe ‘Krishti’. Ky ishte qëndrimi që mbajtën udhëheqësit hebrenj, siç e shohim më lart.
Është gjithashtu logjikisht e mundur që Isa/Jezusi të jetë të dy ‘Krishti’ dhe ‘Biri i Perëndisë’. Ne e shohim këtë në mënyrën se si Pjetri, një dishepull kryesor i Isait (PBUH) përgjigjet kur u pyet. Është shkruar në Ungjill
13 …[Jezusi] pyeti dishepujt e vet: “Kush thonë njerëzit se jam unë, i Biri i njeriut?.”
14 Dhe ata thanë: “Disa Gjon Pagëzori, të tjerë Elia, të tjerë Jeremia, ose një nga profetët.”
15 Ai u tha atyre: “Po ju, kush thoni se jam unë?.”
16 Dhe Simon Pjetri duke u përgjigjur tha: “Ti je Krishti, Biri i Perëndisë të gjallë.”
17 Dhe Jezusi duke përgjigjur u tha: “I lumur je ti, o Simon, bir i Jonas, sepse këtë nuk ta zbuloi as mishi as gjaku, por Ati im që është në qiej. (Mateu 16:13-17)
Pjetri kombinon titullin “Mesia” me “Biri i Perëndisë” natyrshëm, sepse u vendos aq shumë kur të dy titujt e kishin origjinën në Psalmet (Zabur). Jezusi e pranon këtë si një zbulesë nga Perëndia për Pjetrin. Jezusi është ‘Mesia’ dhe prandaj është Edhe ‘Biri i Perëndisë’.
Por është e pamundur, madje edhe vetë-kontradiktore, që Jezusi të jetë ‘Krishti’ por të mos jetë ‘Biri i Perëndisë’ sepse të dy termat kanë të njëjtin burim dhe nënkuptojnë të njëjtën gjë. Kjo do të ishte njësoj sikur të thuash se një formë e caktuar është një ‘rreth’ por nuk është ‘e rrumbullakët’. Një formë mund të jetë një katror dhe kështu të mos jetë një rreth dhe as të jetë e rrumbullakët. Por nëse është një rreth, atëherë ai është gjithashtu i rrumbullakët. Rrumbullakësia është pjesë e asaj që do të thotë të jesh rreth, dhe të thuash se një formë e caktuar është një rreth, por nuk është e rrumbullakët, do të thotë të jesh jokoherent, ose të keqkuptosh se çfarë do të thotë ‘rreth’ dhe ‘rrumbullakësi’. Është e njëjta gjë me ‘Krishtin’ dhe ‘birin e Perëndisë’. Jezusi është edhe ‘Mesia’ dhe ‘Biri i Perëndisë’ (pohimi i Pjetrit) ose ai nuk është asnjëri (pikëpamja e udhëheqësve hebrenj të asaj kohe); por ai nuk mund të jetë njëri dhe jo tjetri.
Çfarë do të thotë ‘Biri i Perëndisë’?
Pra, çfarë do të thotë titulli? Një e dhënë shfaqet në mënyrën se si Testamenti i Ri prezanton personin e Jozefit, një prej dishepujve më të hershëm (jo Jozefin e Faraonit) dhe se si përdor “biri i…”. Ai thotë
36 Kështu Iose, i mbiquajtur nga apostujt Barnaba (që do të thotë “biri i ngushëllimit“), Levit, me prejardhje nga Qipro, 37 kishte një arë, e shiti dhe solli fitimin dhe i vuri te këmbët e apostujve. (Veprat e Apostujve 4:36-37)
Do të shihni se pseudonimi ‘Barnaba’ do të thotë ‘bir i inkurajimit’. A thotë Ungjilli se emri i babait të tij fjalë për fjalë ishte ‘Nxitje’ dhe kjo është arsyeja pse ai quhet ‘bir i inkurajimit’? Sigurisht që jo! ‘Inkurajimi’ është një koncept abstrakt, i cili është i vështirë për t’u përcaktuar, por është i lehtë për t’u kuptuar duke e parë atë të jetuar në një person inkurajues. Duke parë jetën dhe personin e Jozefit, dikush mund të ‘Shikojë‘ inkurajim në veprim dhe kështu të kuptojnë se çfarë do të thotë ‘inkurajim’. Në këtë mënyrë Jozefi është ‘biri i inkurajimit’. Ai përfaqësonte ‘inkurajimin’ në një mënyrë të gjallë.
“Askush nuk e ka parë Perëndinë” (Gjoni 1:18). Prandaj, është e vështirë për ne të kuptojmë vërtet karakterin dhe natyrën e Zotit. Ajo që na nevojitet është të shohim Zotin të përfaqësuar në një mënyrë të gjallë, por kjo është e pamundur pasi ‘Perëndia është Frymë’ dhe kështu nuk mund të shihet. Kështu, Ungjilli përmbledh dhe shpjegon domethënien e jetës dhe personit të Isa al Masih duke përdorur si titullin “Fjala e Zotit” dhe “Biri i Zotit”.
14 Dhe Fjala u bë mish dhe banoi ndër ne; dhe ne soditëm lavdinë e tij, si lavdia e të vetëmlindurit prej Atit, plot hir e të vërtetë….
16 Dhe ne të gjithë morëm, prej mbushullisë së tij, hir mbi hir. 17 Sepse Ligji u dha nëpërmjet Moisiut, por hiri dhe e vërteta erdhën nëpërmjet Jezu Krishtit. 18 Askush s’e pa Perëndinë kurrë;… (Gjoni 1:14-18)
Si e njohim hirin dhe të vërtetën e Perëndisë? Ne e shohim atë të jetuar në jetën e vërtetë prej mishi e gjaku të Isa al Masih (PBUH). Dishepujt mund ta kuptonin ‘hirin dhe të vërtetën’ e Perëndisë duke e parë atë tek ai. Ligji, me urdhërimet e tij, nuk mund të na jepte atë shembull vizual.
Biri … vjen drejtpërdrejt nga Perëndia
Një përdorim tjetër i ‘birit të Perëndisë’ na ndihmon gjithashtu të kuptojmë më mirë se çfarë do të thotë në lidhje me Isain/Jezusin (PBUH). Ungjilli i Llukës liston gjenealogjinë (babë ndaj bir) të Jezusit duke u kthyer menjëherë te Adami. Ne e marrim gjenealogjinë në fund ku thotë
38 bir i Enosit, bir i Setit, bir i Adamit, i Perëndisë. (Luka 3:38)
Këtu shohim se Adami quhet ‘biri i Zotit’. Pse? Sepse Adami nuk kishte baba njerëzor; ai erdhi direkt nga Zoti. Jezusi gjithashtu nuk kishte baba njerëzor; ai ishte i lindur nga një virgjëreshë. Siç thuhet më lart në Ungjillin e Gjonit, ai ‘erdhi drejtpërdrejt nga Ati’.
Një shembull i ‘birit të…’ nga Kur’ani
Kur’ani përdor shprehjen ‘bir i …’ në mënyrë të ngjashme si Inxhili. Merrni parasysh ajetin e mëposhtëm
Të pyesin ty çfarë të japin si lëmoshë. Thuaju: “Çfarëdo bamirësie që bëni, ajo le t’u takojë prindërve, farefisit, jetimëve, të varfërve dhe udhëtarëve. Çfarëdo të mire që bëni, Allahu e di atë”. (Surah Al-Baqarah 2:215)
Fjala ‘udhëtarë’ (ose ‘udhëtarë’) është shkruar fjalë për fjalë si ‘bijtë e rrugës’ në arabishten origjinale (‘ibni sabil’ ose ابن السبيل). Pse? Sepse përkthyesit dhe përkthyesit e kanë kuptuar se fraza nuk i referohet fjalë për fjalë ‘bijve të rrugës’, por se është një shprehje për të treguar një udhëtar – ata që janë të lidhur fort dhe varen nga rruga.
Nuk do të thotë ‘Biri i Perëndisë’
Është e njëjta gjë me Biblën kur përdor termin ‘bir i Perëndisë’. Askund në Taurat, Zabur apo Inxhil termi ‘Biri i Zotit’ nuk do të thotë se Zoti kishte marrëdhënie seksuale me një grua dhe kishte një djalë të mirëfilltë dhe fizik si rezultat. Ky kuptim ishte i zakonshëm në politeizmin e lashtë grek, ku perënditë kishin ‘gratë’. Por askund në Bibël (al kitab) nuk thuhet kjo. Sigurisht kjo do të ishte e pamundur pasi thotë se Jezusi lindi nga një e virgjër – pra nuk ka marrëdhënie.
përmbledhje
Ne pamë këtu se profeti Isaia rreth vitit 750 para erës sonë kishte profetizuar se një ditë në të ardhmen e tij do të vinte një shenjë direkt nga Zoti
14 Prandaj Vetë Zoti do t’ju japë një shenjë: Ja, një virgjëreshë do të mbetet shtatzënë dhe do të lindë një djalë dhe do t’ia vërë emrin Emanuel. (Isaia 7:14)
Sipas përkufizimit, një djalë nga një virgjëreshë nuk do të kishte baba njerëzor. Ne pamë këtu se engjëlli Gabriel (Xhibrili) i kishte deklaruar Merjemes se kjo do të ndodhte sepse ‘fuqia e Shumë të Lartit do të të mbulojë ty (Maria)’. Kjo nuk do të ndodhte nga marrëdhëniet jo të shenjta midis Zotit dhe Marisë – kjo do të ndodhte në të vërtetë me blasfemi (shirk). Jo, ky bir do të ishte një ‘i shenjtë’ në një mënyrë shumë unike, duke u nisur drejtpërdrejt nga Perëndia pa plan ose përpjekje njerëzore. Ai do të dilte drejtpërdrejt nga Perëndia, ashtu si fjalët rrjedhin drejtpërdrejt nga ne. Në këtë kuptim, Mesia ishte Biri i Perëndisë, si dhe Fjala e Perëndisë.