Surja 62 (Xhemati, e Premte – Surah Al-Jumu’ah) na tregon se dita e namazit për muslimanët është xhuma. Por Surja el-Xhuma fillimisht jep një sfidë – të cilën profeti Isa a.s. e pranoi në rolin e tij si Mesih. El-Xhuma, pak para se të caktojë ditën e namazit të jetë xhuma, deklaroi:
Thuaju hebrenjve: “Në qoftë se ju pretendoni se jeni të vetmit miq të Allahut nga të gjithë njerëzit, atëherë dëshirojeni vdekjen, po të jeni të sinqertë!”
Por ata kurrë nuk do ta dëshirojnë vdekjen, për shkak të veprave që kanë bërë duart e tyre. Allahu i njeh mirë keqbërësit. (Surah 62 Al-Jumu’ah: 6-7)
Këto Ajete në suren el-Xhuma nënkuptojnë se nëse jemi miq të vërtetë të Allahut atëherë nuk do të kemi frikë nga vdekja, por meqë ata (dhe ne) kemi dyshime se sa të mira janë veprat tona, ne i shmangemi vdekjes me kosto të madhe. Por në këtë të premte, ditën e 6-të të javës së tij të fundit, si hebre, Isa al Masih u përball me këtë provë të saktë– dhe ai e bëri atë duke filluar me lutjen. Siç shpjegon Inxhili për profetin:
Dhe mori me vete Pjetrin dhe të dy djemtë e Zebedeut, dhe filloi të ndjeje trishtim dhe ankth të madh. 38 Atëherë ai u tha atyre: “Shpirti im është thellësisht i trishtuar, deri në vdekje; qëndroni këtu dhe rrini zgjuar bashkë me mua.”
39 Dhe, si shkoi pak përpara, ra me fytyrë për tokë dhe lutej duke thënë: “Ati im, në qoftë se është e mundur, largoje prej meje këtë kupë; megjithatë, jo si dua unë, por si do ti.”(Mateu 26:37-39)
Përpara se të vazhdojmë ngjarjet e kësaj të premteje, do të shqyrtojmë ngjarjet që kanë çuar në këtë namaz të xhumasë. Armiku ynë i shpallur, Shejtani, kishte hyrë në Judë në ditën e 5-të për të tradhtuar profetin Isa el Masih a.s.. Mbrëmjen tjetër, në ditën e 6-të, profeti ndau darkën e tij të fundit me shokët e tij (të quajtur edhe dishepujt e tij). Në atë vakt ai shpjegoi nëpërmjet shembullit dhe mësimdhënies se si duhet ta duam njëri-tjetrin dhe për dashurinë e madhe të Perëndisë për ne. Përshkruhet saktësisht se si e bëri këtë këtu nga Inxhili. Pastaj ai u lut për të gjithë besimtarët – që ju mund të lexoni këtu. Inxhili përshkruan atë që ndodhi më pas pas namazit të tij të xhumasë:
Arrestimi në Kopsht
Mbasi i tha këto gjëra, Jezusi doli me dishepujt e vet dhe shkoi përtej përroit të Kedronit, ku ishte një kopsht, në të cilin hyri ai me dishepujt e tij.
2 Dhe Juda, i cili po e tradhtonte, e njihte edhe ai atë vend, sepse shpesh herë Jezusi tërhiqej atje me dishepujt e tij. 3 Atëherë Juda mori një grup ushtarësh dhe rojat e dërguara nga krerët e priftërinjve dhe nga farisenjtë, erdhi atje me fenerë, pishtarë dhe me armë.
4 Atëherë Jezusi, duke ditur gjithçka që do t’i ndodhte, doli dhe i pyeti: “Kë kërkoni?.”
5 Ata iu përgjigjën: “Jezusin Nazareas.”
Jezusi u tha atyre: “Unë jam!.” Por Juda, që po e tradhtonte, ishte edhe ai me ta.6 Sapo ai u tha atyre: “Unë jam,” ata u zmbrapsën dhe ranë për dhe.
7 Atëherë Jezusi i pyeti përsëri: “Kë kërkoni?.”
Ata thanë: “Jezusin Nazareas.”
8 Jezusi u përgjigj: “Ju kam thënë se unë jam; prandaj nëse më kërkoni mua, i lini këta të shkojnë”; 9 që të përmbushej fjala që kishte thënë: “Nuk kam humbur asnjë nga ata që më ke dhënë.”
10 Atëherë Simon Pjetri, që kishte një shpatë, e nxori, i ra shërbëtorit të kryepriftit dhe ia preu veshin e djathtë; dhe ai shërbëtor quhej Malk.
11 Por Jezusi i tha Pjetrit: “Fute shpatën tënde në mill; a nuk do ta pi unë kupën që më ka dhënë Ati?.”
12 Atëherë grupi i ushtarëve, kapiteni dhe rojet e Judenjve e kapën Jezusin dhe e lidhën. 13 E çuan më parë te Ana, sepse ishte vjehrri i Kajafës, që ishte kryeprifti i atij viti. (Gjoni 18: 1-13)
Profeti shkoi në kopshtin jashtë Jeruzalemit për t’u lutur. Atje Juda solli ushtarë për ta arrestuar. Nëse përballemi me arrestimin, mund të përpiqemi të luftojmë, të vrapojmë ose të fshihemi. Por profeti Isa el Masih nuk luftoi dhe nuk vrapoi. Ai e pranoi shumë qartë se ai ishte vërtet profeti që ata po kërkonin. Rrëfimi i tij i qartë (“Unë jam ai”) i befasoi ushtarët dhe shokët e tij u arratisën. Profeti iu nënshtrua arrestimit dhe u dërgua në shtëpinë e Annas për t’u marrë në pyetje.
Marrja në pyetje e parë
Inxhili shënon se si u mor në pyetje profeti atje:
19 Por kryeprifti e pyeti Jezusin për dishepujt e tij dhe për doktrinën e tij.
20 Jezusi iu përgjigj: “Unë i kam folur haptas botës; gjithmonë kam mësuar në sinagogë e në tempull, ku mblidhen të gjithë Judenjtë, dhe s’kam thënë asgjë në fshehtësi. 21 Përse më pyet mua? Pyet ata që kanë dëgjuar ç’u kam thënë atyre; ja, ata i dinë gjërat që kam thënë.”
22 Posa i tha këto fjalë, një nga rojat që i rrinin afër, i ra Jezusit me shuplakë, duke thënë: “Kështu i përgjigjesh kryepriftit?.”
23 Jezusi i tha: “Po të kem folur keq, trego ku është e keqja; por, po të kem folur mirë, përse po më bie?.” 24 Atëherë Ana e dërgoi të lidhur te Kajafa, kryeprifti. (Gjoni 18: 19-24)
Profeti Isa el Masih PBUH u dërgua nga ish-kryeprifti te kryeprifti i atij viti për një marrje të dytë në pyetje.
Marrja në pyetje e dytë
Aty do të merrej në pyetje para të gjithë drejtuesve. Inxhili regjistroi këtë marrje në pyetje të mëtejshme:
53 Atëherë ata e çuan Jezusin te kryeprifti, ku u mblodhën të gjithë krerët e priftërinjve, pleqtë dhe skribët. 54 Dhe Pjetri e ndoqi nga larg deri brenda në pallatin e kryepriftit dhe u ul atje bashkë me rojat dhe ngrohej afër zjarrit.
55 Dhe krerët e priftërinjve dhe gjithë sinedrit kërkonin dëshmi kundër Jezusit për ta vrarë, por nuk po gjenin. 56 Shumë veta në fakt jepnin dëshmi të rreme kundër tij; por dëshmitë e tyre nuk përkonin.
57 Atëherë disa u ngritën dhe dëshmuan rrejshëm kundër tij duke thënë: 58 “Ne e kemi dëgjuar se ka thënë: “Unë do ta shkatërroj këtë tempull të bërë me duar, dhe brenda tri ditësh do të ndërtoj një tjetër që nuk është bërë me duar”.” 59 Por as mbi këtë dëshmia e tyre nuk përkonte.
60 Atëherë kryeprifti u ngrit në mes të kuvendit dhe e pyeti Jezusin duke thënë: “Nuk përgjigjesh fare? Çfarë po dëshmojnë këta kundër teje?.”61 Por ai heshti dhe nuk u përgjegj fare.
Përsëri kryeprifti e pyeti dhe i tha: “A je ti Krishti, Biri i të Bekuarit?.”
62 Dhe Jezusi tha: “Unë jam. Dhe ju do ta shihni Birin e njeriut të ulur në të djathtën e Pushtetit dhe duke ardhur me retë e qiellit.”
63 Atëherë kryeprifti, duke i shqyer rrobat, tha: “Ç’nevojë kemi më për dëshmitarë? 64 u e dëgjuat blasfeminë, ç’ju duket?.”
Dhe të gjithë gjykuan se meritonte vdekjen. 65 Atëherë disa filluan ta pështyjnë, t’ia zënë fytyrën, ta qëllojnë me shuplaka dhe t’i thonë: “Profetizo!.” Dhe rojat e godisnin. (Marku 14: 53-65)
Udhëheqësit hebrenj e dënuan me vdekje Profetin Isa al Masih. Por meqenëse Jerusalemi sundohej nga Roma, një ekzekutim mund të miratohej vetëm nga Guvernatori romak. Kështu ata e çuan profetin te guvernatori romak Ponc Pilati. Inxhili gjithashtu shënon atë që i ndodhi në të njëjtën kohë Judë Iskariotit, atij që e kishte tradhtuar.
Çfarë ndodhi me Judën tradhtar?
Kur erdhi mëngjesi, të gjithë krerët e priftërinjve dhe pleqtë e popullit bënin këshill kundër Jezusit për ta vrarë. 2 Dhe, mbasi e lidhën, e çuan dhe e dorëzuan në duart e Ponc Pilatit, guvernatorit.
3 Atëherë Juda, që e kishte tradhtuar, kur pa se e dënuan Jezusin, u pendua dhe ua ktheu krerëve të priftërinjve dhe pleqve të tridhjetë siklat prej argjendi, 4 duke thënë: “Mëkatova duke tradhtuar gjakun e pafaj.”
Por ata thanë: “Po ne ç’na duhet? Punë për ty!.”
5 Dhe ai, mbasi i hodhi siklat prej argjendi në tempull, u largua dhe shkoi e u var në litar.
6 Por krerët e priftërinjve i mblodhën këta denarë dhe thanë: “Nuk është e ligjshme t’i vëmë në thesarin e tempullit, sepse është çmim gjaku.” 7 Dhe, mbasi bënin këshill, me këtë denar blenë arën e poçarit për varreza të të huajve. 8 Prandaj këtë arë e quajtën deri ditën e sotme: “Ara e gjakut”. (Mateu 27: 1-8)
Isa al Masih i marrë në pyetje nga Governatori Romak
Dhe Jezusi qëndroi para guvernatorit; dhe qeveritari e pyeti duke thënë: “A je ti mbreti i Judenjve?.”
Dhe Jezusi i tha: “Ti po thua!.”
12 Pastaj krerët e priftërinjve dhe pleqtë e akuzuan, por ai nuk u përgjigjej fare.13 Atëherë Pilati i tha: “A nuk po dëgjon sa gjëra po dëshmojnë kundër teje?.” 14 Por ai nuk iu përgjigj në asnjë fjalë, kështu që guvernatori u çudit shumë.
15 Tani me rastin e festave guvernatori e kishte zakon t’i lironte popullit një të burgosur, atë që populli kërkonte. 16 Kishin në ato kohë një të burgosur me nam, me emër Baraba. 17 Kur u mblodhën njerëzit, Pilati i pyeti ata: “Kë doni t’ju liroj, Barabën apo Jezusin, që quhet Krisht?.” 18 Sepse ai e dinte mirë se atë ia kishin dorëzuar nga smira.
19 Dhe ndërsa ai po rrinte në gjykatë, gruaja e tij i çoi fjalë: “Mos u përziej aspak me çështjen e atij të drejti, sepse sot kam vuajtur shumë në ëndërr për shkak të tij.”
20 Por krerët e priftërinjve dhe pleqtë ia mbushën mendjan turmës që të kërkonte Barabën, dhe Jezusi të vritej.
21 Dhe guvernatori duke vazhduar u tha atyre: “Cilin nga të dy doni që t’ju liroj?.”
Ata thanë: “Barabën!.”
22 Pilati u tha atyre: “Ç’të bëj, pra, me Jezusin, që quhet Krisht?.”
Të gjithë i thanë: “Të kryqëzohet!.”
23 Por guvernatori tha: “Po ç’të keqe ka bërë?.”
Mirëpo ata po bërtisnin edhe më fort: “Të kryqëzohet!.”
24 Atëherë Pilati, duke parë se nuk po arrinte gjë, madje se trazimi po shtohej gjithnjë e më shumë, mori ujë dhe i lau duart para turmës, duke thënë: “Unë jam i pafaj për gjakun e këtij të drejti; mendojeni ju.”
25 Dhe gjithë populli duke u përgjigjur tha: “Le të jetë gjaku i tij mbi ne dhe mbi fëmijët tanë!.”
26 Atëherë ai ua liroi atyre Barabën; dhe mbasi e fshikulloi Jezusin, ua dorëzoi, që të kryqëzohet. (Mateu 27: 11-26)
Kryqëzimi, vdekja dhe varrimi i profetit Isa al Masih
Më pas Inxhili shënon me shumë detaje se si u kryqëzua Profeti Isa al Masih. Këtu është llogaria:
27 Atëherë ushtarët e guvernatorit, mbasi e çuan Jezusin në pretoriumin e guvernatorit, mblodhën rreth tij gjithë kohortën. 28 Dhe, pasi e zhveshën, i hodhën mbi trup një mantel të kuq. 29 Dhe i thurën një kurorë me ferra, ia vunë mbi krye dhe i dhanë një kallam në dorën e djathtë; dhe, duke u gjunjëzuar përpara tij, e përqeshnin duke thënë: “Tungjatjeta, o mbret i Judenjve!.” 30 Pastaj e pështynë, ia morën kallamin dhe me të i binin në kokë. 31 Dhe, mbasi e përqeshën, ia hoqën mantelin dhe e veshën me rrobat e tij; dhe e çuan për ta kryqëzuar.
Kryqëzimi i Jezusit
32 Dhe duke dalë, takuan një njeri nga Kirena, që quhej Simon, të cilin e detyruan ta mbartë kryqin e Jezusit. 33 Dhe, kur arritën në vendin që quhej Golgota, domethënë “Vendi i kafkës,” 34 i dhanë të pijë uthull të përzier me vrer; por ai, mbasi e provoi, nuk deshi ta pinte. 35 Mbasi e kryqëzuan, i ndanë me short rrobat e tij,… 36 Pastaj u ulën dhe e ruanin. 37 Përmbi krye të tij, i vunë gjithashtu motivacionin e shkruar të dënimit të tij: “KY ÉSHTÉ JEZUSI, MBRETI I JUDENJVE.”
38 Atëhere u kryqëzuan bashkë me të dy cuba, njeri në të djathtën dhe tjetri në të majtën. 39 Dhe ata që kalonin andej e fyenin duke tundur kokën,40 dhe duke thënë: “Ti që e shkatërron tempullin dhe e rindërton për tri ditë, shpëto vetveten; në qoftë se je Biri i Perëndisë, zbrit nga kryqi!.” 41 Po ashtu, edhe krerët e priftërinjve, bashkë me skribët dhe me pleqtë, duke e tallur, i thonin: 42 “Ai i shpëtoi të tjerët dhe nuk mund të shpëtojë vetveten; në qoftë se është mbreti i Izraelit, le të zbresë tani nga kryqi dhe ne do të besojmë në të; 43 ai ka besuar në Perëndinë; le ta lirojë tani në qoftë se e do me të vërtetë, sepse ka thënë: “Unë jam Biri i Perëndisë”.” 44 Po ashtu e fyenin edhe cubat që ishin kryqëzuar me të.
Vdekja e Jezusit
45 Që nga ora gjashtë deri në orën nëntë errësira e mbuloi gjithë vendin. 46 Rreth orës nëntë, Jezusi briti me zë të lartë duke thënë: “Eli, Eli, lama sabaktani?.” Domethënë: “Perëndia im, Perëndia im, përse më ke braktisur?.”
47 Dhe disa nga të pranishmit, kur e dëgjuan, thanë: “Ky po thërret Elian.”
48 Dhe në atë çast një nga ata vrapoi, mori një sfungjer, e zhyti në uthull dhe, mbasi e vuri në majë të një kallami, ia dha për ta pirë. 49 Por të tjerët thonin: “Lëre, të shohim në se do të vijë Elia për ta shpëtuar.”
50 Dhe Jezusi bërtiti edhe një herë me zë të lartë dhe dha frymë.
51 Dhe ja, veli i tempullit u shqye në dy pjesë, nga maja e deri në fund; toka u drodh dhe shkëmbinjtë u çanë; 52 varret u hapën dhe shumë trupa të të shenjtëve që flinin u ringjallën; 53 dhe, të dalë nga varret mbas ringjalljes së Jezusit, hynë në qytetin e shenjtë dhe iu shfaqën shumëkujt.
54 Tani centurioni dhe ata që bashkë me të ruanin Jezusin, kur panë tërmetin dhe ngjarjet e tjera, u trembën shumë dhe thanë: “Me të vërtetë ky ishte Biri i Perëndisë!.”
55 Ishin aty edhe shumë gra që vërenin nga larg; ato e kishin ndjekur Jezusin që nga Galilea për t’i shërbyer; 56 midis tyre ishte Maria Magdalena, Maria, nëna e Jakobit dhe e Ioseut; dhe nëna e bijve të Zebedeut. (Mateu 27: 27-56)
Inxhili përshkruan dridhjen e tokës, ndarjen e shkëmbinjve dhe hapjen e varreve pikërisht në momentin e vdekjes së profetit me të njëjtin përshkrim si Surja Ez-Zalzalah (Surah 99 – Tërmeti)
Kur të dridhet Toka me tronditjen e saj (të fundit),
kur të nxjerrë barrët nga brendia e saj
e njeriu të thotë: “Ç’po i ndodh asaj?!”
Atë Ditë ajo do të tregojë lajmet e saj,
sepse Zoti yt e ka frymëzuar atë.
Atë Ditë njerëzit do të paraqiten grupe-grupe, që t’u tregohen veprat e tyre: (Surah Az-Zalzalah 99:1-6)
Surja Ez-Zelzalah parashikon Ditën e Gjykimit. Detajet e vdekjes së Isa el Masih korrespondojnë me Ez-Zalzalah si një shenjë e vdekjes së tij ishte pagesë e nevojshme për Ditën që vjen.
‘I shpuar’ në krah
Ungjilli i Gjonit shënon një detaj magjepsës në kryqëzimin. Aty thuhet:
Duke qenë se ishte dita e Përgatitjes, me qëllim që trupat të mos qëndronin në kryq të shtunën, sepse ajo e shtunë ishte një ditë me rëndësi të veçantë, Judenjtë i kërkuan Pilatit që atyre t’u thyheshin kërcinjtë dhe të hiqeshin që andej. 32 Ushtarët, pra, erdhën dhe ia thyen kërcinjtë të parit dhe pastaj edhe tjetrit që ishte kryqëzuar me të; 33 por, kur erdhën te Jezusi, dhe si panë se ai tashmë kishte vdekur, nuk ia thyen kërcinjtë,34 por njëri nga ushtarët ia tejshpoi brinjën me një heshtë, dhe menjëherë i doli gjak e ujë. 35 Dhe ai që ka parë, ka dëshmuar për këtë, dhe dëshmia e tij është e vërtetë; dhe ai e di se thotë të vërtetën, që ju të besoni. 36 Këto gjëra në fakt ndodhën që të përmbushet Shkrimi: “Nuk do t’i thyhet asnjë eshtër.” 37 Dhe akoma një Shkrim tjetër thotë: “Do të vështrojnë atë që e kanë tejshpuar.” (Gjoni 19: 31-37)
Gjoni pa ushtarët romakë duke shpuar anën e Isa al Masih me një shtizë. U ndanë gjaku dhe uji, gjë që tregon se profeti kishte vdekur nga dështimi i zemrës.
Inxhili regjistron një ngjarje të fundit në atë ditë – varrimin.
Varrimi i Jezusit
57 Edhe si u ngrys, erdhi një njeri i pasur nga Arimatea, me emër Jozef, i cili ishte edhe vet dishepull i Jezusit. 58 Ai shkoi te Pilati dhe i kërkoi trupin e Jezusit. Atëherë Pilati dha urdhër që t’ia dorëzonin trupin. 59 Dhe Jozefi, mbasi e mori trupin, e mbështolli me një pëlhurë të pastër, 60 dhe e vendosi në varrin e vet të ri, që ai kishte hapur në shkëmb; pastaj rrokullisi një gur të madh në hyrje të varrit dhe u largua. 61 Dhe Maria Magdalena dhe Maria tjetër rrinin aty, ulur përballë varrit. (Mateu 27:57-61)
Dita 6 – E Premte e Mirë
Çdo ditë në kalendarin hebre fillonte në perëndim të diellit. Kështu që ajo ditë 6 e javës filloi me Profetin që ndante darkën e tij të fundit me dishepujt e tij. Në fund të ditës ai ishte arrestuar, gjykuar shumë herë, kryqëzuar, shpuar me një shtizë dhe varrosur. Kjo ditë shpesh quhet ‘E Premte e Mirë’. Kjo ngre pyetjen: si mund të quhet një ditë tradhtie, torture dhe vdekjeje e një profeti si ‘e mirë’? Pse e Premte e Mirë dhe jo e Premte e keqe?
Kjo është një pyetje e mrekullueshme të cilës ne i përgjigjemi duke vazhduar rrëfimin e Inxhilit gjatë ditëve në vijim. Por një e dhënë gjendet në afatin kohor nëse vërejmë se kjo e premte ishte në ditën e shenjtë të 14 nisanit, në të njëjtën ditë të Pashkës kur hebrenjtë sakrifikuan një qengj për çlirimin e tyre nga vdekja në Egjipt 1500 vjet më parë.
Dita 6 – e Premte – e javës së fundit në jetën e Isa el Masih-ut në krahasim me rregulloret e Teuratit
Shumica e tregimeve të njerëzve përfundojnë me vdekjen e tyre, por Inxhili vazhdon, kështu që ne mund të kuptojmë pse kjo ditë mund të mendohet ndonjëherë si E premte e Mirë. Dita tjetër ishte e Shtuna – Dita 7.
Por së pari le të kthehemi te sureja El-Xhuma, duke vazhduar nga ajetet që kemi studiuar.
Thuaj: “Vdekja prej së cilës po ikni, do t’ju arrijë. Pastaj, ju do të ktheheni tek Ai, i Cili e di të padukshmen dhe të dukshmen dhe Ai do t’ju njoftojë ju për atë që keni bërë.”
O besimtarë, kur të thirreni për (të falur) namazin (e xhumasë) në ditën e premte, nxitoni për ta përmendur Allahun dhe pezulloni tregtinë! Kjo, që ta dini, është më mirë për ju! (Surah 62 Al-Jumu’ah:8-9)
Isa el Masih, duke marrë sfidën e Ajeteve 6 dhe 7 në suren el-Xhuma, nuk iku nga vdekja, por duke filluar me namazin u përball me këtë sprovë të madhe, duke vërtetuar se ai ishte ‘mik i Zotit’. A nuk është e përshtatshme atëherë, në kujtim të guximit të tij, që muslimanët më vonë u urdhëruan të veçonin të Premten si ditë për lutje në xhami? Është sikur Allahu nuk do që ta harrojmë shërbimin e profetit!